-
1 максат итеп кую
зада́ться це́лью -
2 кую
перех.1) класть, ста́вить, поста́вить; класть, положи́ть (куда, как)бастырып кую — ста́вить стоймя́
яткырып кую — класть горизонта́льно
аркылы кую — класть, положи́ть поперёк
урынына кую — ста́вить, класть на (своё) ме́сто
кулын күкрәгенә куеп — положа́ ру́ку на грудь (на се́рдце)
чәйнекне плитәгә кую — ста́вить ча́йник на плиту́
китапны өстәлгә кую — положи́ть кни́гу на стол
2) помеща́ть/помести́ть; ста́вить, поста́вить || помеще́ние ( куда)арбаны лапаска кую — ста́вить теле́гу под наве́с
3) размеща́ть/размести́ть || размеще́ниепулемётларны флангларга кую — размеща́ть пулемёты по фла́нгам
4) дева́ть/деть ( в вопросах)кая куйдың? — куда́ дел (подева́л)?
5) приставля́ть/приста́вить, приложи́ть ( телефонную трубку к уху)6) возложи́ть || возложе́ниепьедесталга чәчәкләр кую — возложи́ть цветы́ на пьедеста́л
7) вставля́ть/вста́вить || вста́вка (стекло в раму; искусственные зубы и т. п.); влага́ть/вложи́ть || вложе́ние8) прила́живать/прила́дить || прила́живание; приде́лывать/приде́лать || приде́лывание; прикрепля́ть/прикрепи́ть || прикрепле́ниеишеккә эчке йозак кую — приде́лать к две́ри вну́тренний замо́к
чиләккә тотка кую — прикрепи́ть к ведру́ ду́жку
9) подкла́дывать/подложи́ть || подкла́дывание (опоры, подушки)10) ста́вить/поста́витьа) копну́, скирду́; дом, ба́шню, ста́туюб) карау́л, часово́гов) (... итеп кую) кем-ли́бо (начальником, директором, заведующим)г) те́сто на броже́ние; котёл на ого́ньд) конце́рт, пье́су, реко́рд, мате) по́дпись; печа́ть, штампж) то́чку, запяту́ю; отме́ткуз) оце́нкии) вопро́с, пробле́мук) усло́вие; цельл) поря́док, режи́мм) на́ кон, на пари́н) на рассмотре́ние, обсужде́ние, голосова́ние11) ( нәрсәгә кую) оставля́ть/оста́вить, ста́вить || оставле́ние (под воздействием чего-л.)агымга кую — пусти́ть на самотёк, пусти́ть по тече́нию ( плот)
утка кую — ста́вить на ого́нь
җилгә кую — прове́трить
12) выставля́ть/вы́ставить || выставле́ние на...сатуга кую — вы́ставить на прода́жу
13) в разн. знач. прикла́дывать/приложи́ть || приложе́ниегамәлгә (эшкә) кую — заде́йствовать; приложи́ть к де́лу (де́йствию)
белем һәм көч куеп — приложи́в зна́ния и си́лы
14) разг. определя́ть, назнача́ть || определе́ние, назначе́ние ( в определённом размере)хакын илле сум кую — определи́ть це́ну в пятьдеся́т рубле́й
15) почита́ть/поче́сть, засчита́ть, счесть за...үзен зурга кую — стро́ить из себя́ ши́шку
16) см. кушу IIIисем кую — нарече́ние и́менем
17)а) оставля́ть/оста́вить; прекраща́ть/прекрати́ть (какое-л. дело, привычку, занятие и т. п.)куегызчы әле шуны — да оста́вьте же э́то
мин моны болай гына куймам — я э́то так про́сто не оста́влю
б) броса́ть/бро́ситькуйсаңчы шул гадәтеңне — брось, пожа́луйста, э́ту свою́ ( нехорошую) привы́чку
19) вспом. гл.а)бәйләп кую — ( крепко) привяза́ть (к чему-л., чем-л.)
борып кую — закрути́ть
каплап кую — накры́ть, закры́ть ( крышкой)
б)хисаплап кую — (зара́нее) подсчита́ть
әйтеп кую — заблаговре́менно предостерега́ть, предупрежда́ть;
в)мәче майны ашап куйган — ко́шка ( воровски) съе́ла ма́сло
г)кычкырып кую — вскри́кнуть
сикереп кую — подпры́гнуть
20) вспом. гл.ясаган да куйган — взял и сде́лал; вот так и сде́лал; сде́лал и был тако́в
шулай дип уйлады да куйды — реши́л что так, и бо́льше к э́тому вопро́су не возвраща́лся
әйтеп тә куйды — уже́ и вы́сказал; сра́зу и вы́сказался ( недолго думая)
•- куеп китү
- куеп тору
- куеп чыгу••(дип) куйыйк, ди — поло́жим, что; усло́вимся, что; пусть (дано́)
- куй инде -
3 иметь целью
омтылу, максат итеп кую -
4 ставить
несов.1) ( кого) бастыру, бастырып кую; куюставить на ноги прям.; перен. — аякка бастыру
2) перен., ( кого-что) кую, калдыру3) ( кого-что) кую, бастырып кую; утырту4) (что) и без доп. (в азартных играх) кую5) ( что) кую; салу, кору; күтәрү6) ( что) кую, салу7) ( что) салу9) ( что), разг. (строить, сооружать) кую, салу, кору; төзү10) ( что) (налаживать) оештыру, оештырып җибәрү; җайлау11) ( что) [сәхнәгә] кую12) (что) (выдвигать, предлагать) кую, тәкъдим итү; күтәрү, күтәреп чыгу13) ( кого-что)...итеп кую,...итеп (дип) исәпләү, санау14) в сочет. с нек-рыми сущ. с предлогомставить в известность — хәбәр итү, белдерү
ставить под контроль — контроль астына алу, тикшереп-күзәтеп тору
•- ставить на одну доску
- ставить наравне
- ставить палки в колёса
- ставить точки над и -
5 накачать
сов.1) (что, чего) (берникадәр) суыртып тутыру, качать итеп тутыру, качать итеп кую2) (что) (газ, һава, сыекча) тутырып кабарту, качать итеп кабарту -
6 хрустнуть
сов.; однокр. -
7 задаться
-
8 содрогнуться
сов.; однокр.1) калтырап кую (китү), калтыранып кую (китү); дерт итеп кую (китү), дерелдәп кую (китү); селкенеп кую2) перен. тетрәү, тетрәп китү -
9 установка
ж1) см. установить 1)2) (механизм, приспособление) җайланма, механизм, установка3) ( целевая направленность) күздә тоту, максат итеп кую, юнәлеш, куелыш4) ( указание) күрсәтмә, директива -
10 обеспечиться
сов.тәэмин ителү; хәзерләп кую, тәэмин итеп кую -
11 бурыч
сущ.1) долг, задо́лженность || долгово́йбурыч суммасы — долгова́я су́мма
2) долг, обя́занностьгражданлык бурычы — гражда́нский долг
хезмәт җитештерүчәнлеген күтәрү - бөтен халык бурычы — долг (обя́занность) всего́ наро́да - подня́ть производи́тельность труда́
3) зада́ние, обяза́тельствоүз өстеңә зур бурыч алу — взять на себя́ большо́е обяза́тельство
бригадага җаваплы бурыч йөкләнде — брига́де пору́чено отве́тственное зада́ние
разведка үзенең бурычын үтәде — разве́дка вы́полнила своё зада́ние
4) зада́чаүз алдыңа конкрет бурыч кую — поста́вить пе́ред собо́й конкре́тную зада́чу
шәһәр төзелешенең чираттагы бурычлары — очередны́е зада́чи городско́го строи́тельства
5) зада́ча, пови́нностьберкетмә язу минем бурыч түгел — писа́ть протоко́л не моя́ обя́занность
бурыч итеп кую — вмени́ть в обя́занность
•- бурыч түләргә сәләтле
- бурычка бату
- бурычка чуму
- бурычка бирү
- бурычка бирүче
- бурычка керү
- бурычтан арыну
- бурычтан котылу••бурыч алу - кол булу — погов. брать в долг - станови́ться рабо́м
-
12 предуведомить
сов.; уст.( кого-что) алдан белдереп кую, алдан хәбәр итеп кую -
13 пример
-
14 гөлт иттерү
= гөлт итеп кую вы́чистить, сде́лать чи́стым, блестя́щим; привести́ в поря́док -
15 кузла
сущ.1) ко́злы; облучо́к, сиде́нье в передке́ (тарантаса, экипажа)кузлага утыру — сесть на ко́злы (на облучо́к)
2) ко́злы ( для распиловки дров)агачны кузлага салып кисү — пили́ть дрова́ на ко́злах
3) ко́злывинтовкаларны кузлага (кузла итеп) кую — соста́вить (поста́вить) винто́вки на ко́злы
4) спорт. козёл, конь ( гимнастический снаряд)• -
16 максат
сущ.1) цель, за́мысел, наме́рениемаксатка омтылу — стреми́ться к (наме́ченной) це́ли
төп максат — основна́я цель
максатка ирешү — доби́ться це́ли
укуны дәвам иттерү максаты белән — с це́лью продолже́ния учёбы
максатка керешү — приступи́ть к осуществле́нию наме́рения
2) смыслтормышның (яшәүнең) максаты — смысл жи́зни
3) в знач. послелога максатыннан, максатларында, максатында в це́лях, с це́лью, для того́ что́бы, что́быэш шартларын яхшырту максатыннан — в це́лях улучше́ния усло́вий рабо́ты
•- максат итү
- максат хәле
- максатка омтылучан
- максатка омтылыш
- максатка омтылышлылык
- максатка туры килү
- максатыннан чыгып -
17 разводящий
сущ.; воен.разводя́щийразводя́щий итеп кую — назна́чить разводя́щим
-
18 возвести в принцип
-
19 обязанность
-
20 предполагать
несов.1) см. предположить2) с неопр. ( иметь намерение) ниятләү, ният итү,...макчы булу, уйлап тору3) ( что) (иметь условием) таләп итү, шарт итеп кую
См. также в других словарях:
баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җайлап — Уңайлы, җайлы итеп (кую, күтәрү һ. б.) 2. Билгеле бер тәртипкә китерү, рәткә салу, көйләү (эш, тормыш һ. б. ш. тур.). күч. Җайга салу, нәр. б. эшләүнең әмәлен, чарасын табу. рәв. ҖАЙЛАП – Билгеле бер тәртип белән. Ашыкмыйча, әкрен генә җайлап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таяну — 1. Гәүдәнең авырлык салу ноктасын өлешчә кулга яки кул белән тотынган нәрсәләргә күчерү. Кулны гәүдәнең аерым бер өлешенә терәп тору яки терәк итеп кую. Йөргәндә, чаңгы шуганда һ. б. адымнарны таяк ярдәме белән җиңеләйтү 2. сир. Авырлык салу,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дөресләү — 1. Сүздәге, язудагы һ. б. ш. ялгышларны төзәтү. Дөрес (4) , төгәл итеп кую, җибәрү 2. Берәр нәрсәнең дөрес булуын дәлил белән раслау. Раслау, дөрес дип тану, күрсәтү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шомарту — 1. Юнып, ышкып һ. б. ш. юллар белән шома хәлгә китерү 2. Тигез, шома итү, җыерчык, чокыр чакыр, шадраларын бетерү, тигезләү. Тузгытмау, шома итеп кую (чәч тур.) 3. күч. Өйрәтү, кимчелекләрен, тупаслыкларын бетерү (кеше тур.) Тел, сөйләм, язуда… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
билгеләү — 1. Билге, тамга салу. Нин. б. билгесе белән хәтердә калдыру 2. Нин. б. максат белән атап, аерып, бүлеп кую. Кемнең дә булса карамагына, җаваплылыгына, файдалануына бирү, тапшыру 3. Нәр. б. микъдарын яки вакыт күләмен аныклау, шуны рәсмиләштерү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сәхнәләштерү — 1. Сәхнә һәм музыка әсәрләрен: сәхнәгә кую, тамаша итеп күрсәтү, башкару. Башка төр әдәби әсәрне: сәхнә әсәренә әйләндереп язу, сәхнәгә кую өчен яраклаштыру; сәхнәгә кую 2. Берәр шәхесне, күренешне, хәл мөнәсәбәтне: сәхнә әсәрендә объект итеп алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
утырту — 1. Үстерү максаты белән, үсемлекләрнең тамырын, бүлбеләрен, орлыкларын җиргә күмү 2. Утырырга булышу, тәкъдим итү яки мәҗбүр итү. Кая да булса бару, китү өчен урын алуга, урнашуга ярдәм итү машинага утырту и. Кая да булса китү алдыннан урынлашу,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
элгәк — 1. Бауның, җепнең һ. б. ш. очларыннан тартып тыгызларлык, кысарлык итеп бәйләнгән бер өлеше. Кошларны, вак җәнлекләрне аулау өчен булган, бер өлеше кысылып тыгызланырлык итеп бәйләнгән бау; тозак 2. Берәр әйбергә, сапка беркетелгән, кулга киярлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
элмәк — 1. Бауның, җепнең һ. б. ш. очларыннан тартып тыгызларлык, кысарлык итеп бәйләнгән бер өлеше. Кошларны, вак җәнлекләрне аулау өчен булган, бер өлеше кысылып тыгызланырлык итеп бәйләнгән бау; тозак 2. Берәр әйбергә, сапка беркетелгән, кулга киярлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләндерү — 1. Нәр. б. үз күчәре тирәсендә хәрәкәткә китерү. Кемне яки нәрсәне төрле яки бору, боргалау 2. Кемне яки нәрсәне бер яктан икенче якка бору, башка якка каратып кую. Нәр. б. астын өскә каратып кую, астын өскә чыгару, түнтәрү 3. Әйбернең сул ягын… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге